Zajadanie emocji znane również jako emocjonalne jedzenie, jest zjawiskiem które dotyczy wielu osób na całym świecie. Jest to mechanizm obronny, który polega na ucieczce od trudnych i nieprzyjemnych emocji poprzez jedzenie. Osoby które zajadają emocje często nie zdają sobie sprawy z tego, że jedzenie jest dla nich sposobem na radzenie sobie ze stresem, smutkiem, nudą czy lękiem. Często sięgają po jedzenie gdy czują się przytłoczeni, samotni lub sfrustrowani. Jedzenie staje się wtedy pocieszeniem i ukojeniem, a nie sposobem na zaspokojenie głodu.
Badania wskazują a moja praktyka zawodowa to potwierdza, że pewne cechy osobowości mogą predysponować do zajadania emocji.
Impulsywność
Osoby impulsywne często działają pod wpływem chwili, mogą sięgać po jedzenie nie zważając na to czy są głodne, czy nie i bez zastanowienia się nad konsekwencjami swojego zachowania. Ponadto osoby impulsywne często pragną bardzo szybkich i łatwych rozwiązań, a jedzenie takim rozwiązaniem właśnie jest. Tym bardziej że jest łatwo dostępne i działa natychmiastowo dając ulgę, przyjemność, pocieszenie. Impulsywność dodatkowo może prowadzić do braku umiejętności planowania posiłków i przestrzegania zdrowej diety, co zwiększa ryzyko sięgania po niezdrowe przekąski w chwilach emocjonalnego cierpienia.
Perfekcjonizm
Perfekcjonizm to postawa która charakteryzuje się dążeniem do osiągnięcia idealnych wyników bez względu na koszty. Osoby perfekcjonistyczne często odczuwają silną presję aby spełniać nieustannie rosnące oczekiwania, zarówno własne jak i otoczenia. Stawiają sobie bardzo wysokie wymagania i są bardzo krytyczne wobec siebie. Jedzenie emocjonalne może być dla nich sposobem na radzenie sobie z presją i stresem związanym z dążeniem do perfekcji. Perfekcjonizm może wpływać na zajadanie emocji na różne sposoby. Perfekcjoniści często odczuwają silny stres związany z koniecznością osiągnięcia ideału. Stres ten może prowadzić do szukania ukojenia w jedzeniu, co z kolei może prowadzić do przejadania się. Z perfekcjonizmem często wiąże się także niezadowolenia z własnego ciała i wyglądu, co zwiększa ryzyko zajadania emocji. Perfekcjoniści tkwią w pułapce błędnego koła: przez chęć osiągnięcia ideału generują sobie ogrom zmęczenia i napięcia które łagodzą i regulują poprzez zajadanie. Ulga jest bardzo krótka ponieważ osoba perfekcjonistyczna nie akceptuje błędów, a w taki właśnie sposób interpretuje sytuację jedzenia pod wpływem emocji. Poczucie porażki dodatkowo aktywuje poczucie winy, złości i napięcia, a taka mieszanka trudnych i nieprzyjemnych emocji wymaga natychmiastowej ulgi. Stąd prosta droga do sięgnięcia po tabliczkę czekolady.
Czarno-białe myślenie
To sposób postrzegania świata, który charakteryzuje się brakiem umiejętności dostrzegania szarości. Osoby, które myślą w ten sposób, widzą świat w kategoriach „dobry” lub „zły”, „sukces” lub „porażka”, „ładna” lub „brzydka”. Takie myślenie prowadzi do tworzenia fałszywych dychotomii, czyli postrzegania rzeczy i zjawisk w skrajnych aspektach. Takie postrzeganie rzeczywistości uniemożliwia znalezienie kompromisu i finalnie buduje napięcie, frustrację i zmęczenie.
Czarno-białe myślenie w kontekście zajadania emocji jest pułapką. Osoba która myśli w kategoriach „wszystko albo nic”, może uznać że skoro raz sięgnęła po jedzenie w celu radzenia sobie z emocjami, to zawsze będzie tak robić. Może również uznać, że skoro raz „zgrzeszyła” i zjadła coś niezdrowego i zakazanego, to już cały dzień jest stracony i nie ma sensu próbować jeść zdrowo. W ten sposób tworzą się niewspierające wzorce myślenia i zachowania. Takie osoby łatwo się poddają i wycofują, towarzyszy im brak poczucia sprawczości i wpływu. Przeżywają jednocześnie poczucie winy, wstydu, napięcia. To podobna pułapka do tej, w jakiej często tkwi perfekcjonista.
Niska samoocena
Jest to stan, kiedy osoba nie docenia swoich osiągnięć i umiejętności, a często ich także nie zauważa. Wszystko co osiąga traktuje jako coś oczywistego, coś co wszyscy osiągają. Trudno jej o sobie mówić dobrze, dewaluuje komplementy lub/i dopatruje się w nich drugiego dna. Swoją wartości jako człowieka uzależnia od opinii z zewnątrz. Osoby z niską samooceną często mają negatywny obraz siebie i swojego ciała. Mają tendencję do porównywania się z innymi ludźmi i w większości sytuacji wypadają w tych „zawodach” niekorzystnie. Jedzenie emocjonalne staje się zatem sposobem na pocieszenie się i poprawienie nastroju. Niestety, prowadzi to często do poczucia winy, jeszcze większego obniżenia samooceny.
Konsekwencje zajadania emocji
Zajadanie emocji może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Osoby które zajadają emocje często borykają się z nadwagą lub otyłością, co zwiększa ryzyko wystąpienia takich chorób jak cukrzyca, choroby serca czy nadciśnienie. Dodatkowo, zajadanie emocji może prowadzić do zaburzeń odżywiania takich jak bulimia czy BED, czyli binge eating disorder (zespół kompulsywnego jedzenia). Osoby zajadające emocje cierpią i czują się często głęboko nieszczęśliwe.